แบบฝึกหัด:การจัดสภาพแวดล้อมการเรียนรู้

การจัดสภาพแวดล้อมการเรียนรู้

แบบฝึกหัด

1.)  ให้นิสิตบอกความสำคัญของสภาพแวดล้อมการเรียนรู้ต่อการเรียนระดับปริญญาตรีสาขาศึกษาศาสตร์
        - สภาพแวดล้อมการเรียนรู้สำคัญต่อการเรียนระดับปริญญาตรี สาขาศึกษาศาสตร์ โดยสภาพแวดล้อมที่เหมาะสมจะสนับสนุนให้ผู้เรียนรู้สึกอยากเรียนและเกิดประสิทธิภาพในการเรียนรู้เพิ่มขึ้น ซึ่งสาขาศึกษาศาสตร์เป็นสาขาที่เรียนเพื่อจะเป็นครูในอนาคต หากในขณะที่เรียนนิสิตมีสภาพแวดล้อมการเรียนรู้ที่เหมาสม จะเป็นการปลูกฝังสิ่งดีงามและในขณะเดียวกันก็ได้รับความรู้ที่มีประสิทธิภาพเพราะเกิดจากความรู้สึกที่เต็มไปด้วยทัศนคติด้านบวก ทำให้นิสิตกลายเป็นบุคคลที่มีพร้อมทั้งความรู้และคุณธรรมซึ่งจะกลายเป็นครูที่ดีต่อไปในอนาคตและจะสร้างลูกศิษย์ที่ดี ความสำคัญของสภาพแวดล้อมการเรียนรู้มีหลายประการได้แก่
                สภาพแวดล้อมการเรียนรู้สนับสนุนและอำนวยความสะดวกในการเรียนการสอน
                 เช่น ห้องเรียนมีความสะดวกสบาย มีอุปกรณ์และสื่อการเรียนการสอนครบ ทำให้ผู้เรียนและผู้สอนมีความสุขในการเรียนการสอน ซึ่งช่วยสนับสนุนและส่งเสริมให้การเรียนการสอนดำเนินไปด้วยความราบรื่น สะดวก รวดเร็ว ตามแผนที่วางไว้

                สภาพแวดล้อมการเรียนรู้สนับสนุนการเรียนรู้หลายด้าน
                ซึ่งปัจจัยสำคัญในกระบวนการเรียนการสอน คือ ความรู้สึกที่เกิดจากตัวผู้เรียน ทั้งความรู้สึกพอใจ สนใจ อยากเรียน อยากรู้นั้นจะเป็นตัวกระตุ้นที่นำไปสู่การเรียนรู้อย่างมีประสิทธิภาพในที่สุด ดังนั้นถ้าผู้เรียนอยู่ในสภาพแวดล้อมการเรียนรู้ที่สมบูรณ์ทั้งทางด้านกายภาพ จิตภาพ และทางด้านสังคมภาพ จะช่วยกระตุ้นให้ผู้เรียนเกิดความรู้สึกดังกล่าวได้

                สภาพแวดล้อมการเรียนรู้ช่วยจัดประสบการณ์การเรียนรู้ที่พึงประสงค์ให้แก่ผู้เรียน                     โดยทั่วไปการรับรู้และการเรียนรู้ของผู้เรียนจะเกิดขึ้นหลังได้ปะทะสัมพันธ์กับสิ่งภายนอกที่มากระตุ้นประสาทสัมผัสของผู้เรียน ซึ่งเป็นการสร้างประสบการณ์ ดังนั้นหากต้องการให้ผู้เรียนได้รับประสบการณ์การเรียนรู้ที่ดีต้องจัดให้ผู้เรียนอยู่ในสภาพแวดล้อมการเรียนรู้ที่ดีก่อน แล้วสภาพแวดล้อมต่างๆ เหล่านั้นจะเป็นตัวกำหนดประสบการณ์ของผู้เรียนภายหลัง
                สภาพแวดล้อมการเรียนรู้ที่ดีจะช่วยพัฒนาบุคลิกภาพของผู้เรียน
                จุดมุ่งหมายการจัดการศึกษาส่วนหนึ่งคือ มุ่งให้ผู้เรียนมีบุคลิกภาพดี แสดงออกทางกาย วาจาและใจตามแบบอย่างที่สังคมยอมรับ คือดำรงชีวิตอยู่ในสังคมโดยยึดถือคุณธรรมจริยธรรม ซึ่งสภาพแวดล้อมการเรียนรู้ที่มีบรรยากาศที่อบอุ่นเป็นมิตร เป็นประชาธิปไตย ยอมรับฟังความคิดเห็นกันและกัน ตัดสินปัญหาด้วยเหตุผล ถือเป็นปัจจัยหนึ่งที่จะช่วยปรับหรือโน้มน้าวพฤติกรรมของผู้เรียน โดยจะค่อยๆ ซึมเข้าไปในความรู้สึกนึกคิดของผู้เรียนจนในที่สุดก็แสดงออกในลักษณะของบุคลิกภาพรูปแบบในการรับรู้ ตลอดจนค่านิยมต่าง ๆ ของผู้เรียน
                สภาพแวดล้อมการเรียนรู้ช่วยควบคุมชั้นเรียนให้ผู้เรียนมีระเบียบวินัยสภาพแวดล้อมการเรียนรู้กำหนดอาณาเขตของการเรียน                
                 ทำให้มีบรรยากาศที่ต่างไปจากกิจกรรมอื่น สภาพแวดล้อมทางการเรียนที่จัดไว้อย่างเหมาะสม จะทำให้ผู้เรียนสำรวมอยู่ในระเบียบวินัยมากขึ้น โดยเฉพาะการจัดโต๊ะ เก้าอี้ ของนักเรียนอย่างมีวัตถุประสงค์ จะช่วยให้การควบคุมชั้นเรียนมีระบบระเบียบ และง่ายสาหรับผู้สอนมากขึ้น
                สภาพแวดล้อมการเรียนรู้เป็นแหล่งทรัพยากรทางการเรียนรู้ได้หลากหลาย                   
                ปัจจุบันเห็นความสำคัญของมุมวิชาการ ศูนย์วิชาการ มุมสื่อการเรียนการสอน ทำให้ทั้งผู้เรียนและผู้สอนใช้เป็นแหล่งค้นคว้าความรู้เพิ่มเติมได้ตลอดเวลาที่ต้องการ ส่งเสริมการเรียนรู้ด้วยตนเอง จัดกิจกรรมการเรียนการสอนแบบยึดเด็กเป็นศูนย์กลางได้อย่างดี ช่วยพัฒนาความรับผิดชอบให้เกิดขึ้นในตัวผู้เรียนตลอดจนเป็นการสร้างนิสัยให้ใฝ่เรียนใฝ่รู้ ศึกษาค้นคว้าด้วยตนเอง ไม่ยึดติดอยู่เฉพาะความรู้ที่ได้จากผู้สอน
                สภาพแวดล้อมการเรียนรู้เสริมสร้างบรรยากาศในการเรียน
                ในสภาพแวดล้อมทางกายภาพที่มีความสะดวกสบาย สงบ ปราศจากสิ่งรบกวน ช่วยสร้างบรรยากาศทางวิชาการให้เกิดขึ้นทำให้ผู้เรียนกระตือรือร้นศึกษาหาความรู้หรือทำกิจกรรมการเรียนต่าง ๆ อย่างตั้งใจและมีสมาธิ
                สภาพแวดล้อมการเรียนรู้ช่วยสร้างความสัมพันธ์อันดีระหว่างผู้สอนกับผู้เรียน
                 และผู้เรียนกับผู้เรียนด้วยกัน การจัดสถานที่ โต๊ะ เก้าอี้ อุปกรณ์ต่างๆ ให้ง่ายต่อการเคลื่อนไหวโยกย้าย ทำให้ผู้สอนไปถึงตัวผู้เรียนได้สะดวก ตำแหน่งผู้สอนไม่จำเป็นต้องอยู่หน้าชั้นเสมอไป ผู้สอนอาจนั่งอยู่ท่ามกลางผู้เรียนเพื่อให้คาปรึกษา แนะแนวทางสภาพแวดล้อมเช่นนี้ช่วยให้ผู้สอนมีความใกล้ชิดกับผู้เรียนมากขึ้น ทำให้ได้รู้จักอุปนิสัย ตลอดจนพฤติกรรมของผู้เรียนเป็นรายบุคคลได้ดี ผู้เรียนจะลดความกลัว และกล้ามาก มีเจตคติที่ดีต่อผู้สอน

2.) “การจัดสถานที่ โต๊ะ เก้าอี้ อุปกรณ์ต่าง ๆ ให้ง่ายต่อการเคลื่อนไหวโยกย้าย ทำให้ผู้สอนไปถึงตัวผู้เรียนได้สะดวก ตำแหน่งของผู้สอนไม่จำเป็นต้องอยู่หน้าชั้นเสมอไป ผู้สอนอาจนั่งอยู่ท่ามกลางผู้เรียนเพื่อให้คำปรึกษา” จัดอยู่ในองค์ประกอบใดของสภาพแวดล้อมการเรียนรู้ เพราะเหตุใด
                - จัดอยู่ในองค์ประกอบของสภาพแวดล้อมการเรียนรู้ 2 ด้าน คือ
                      - องค์ประกอบของสภาพแวดล้อมทางการเรียนด้านกายภาพเป็นสภาพแวดล้อมทางกายภาพที่ส่งผลกระทบต่อการเรียน เป็นสภาพแวดล้อมในห้องเรียนประกอบด้วย การจัดห้องเรียน สื่อการสอน
                      - องค์ประกอบของสภาพแวดล้อมทางการเรียนด้านจิตภาพที่เป็นบุคคล เนื่องจากบุคลิกภาพของครูมีอิทธิพลต่อความรู้สึกของนักเรียนทั้งในทางบวกและทางลบ

3.) ให้นิสิตยกตัวอย่างการจัดสภาพแวดล้อมการเรียนรู้ รายวิชา 400202 เทคโนโลยีการศึกษา ตามองค์ประกอบของการจัดสภาพแวดล้อมการเรียนรู้

                - 3.1) องค์ประกอบของสภาพแวดล้อมทางการเรียนด้านกายภาพ                            
                   จะต้องมีสภาพแวดล้อมการเรียนรู้สนับสนุนและอำนวยความสะดวกในการเรียนการสอน ห้องเรียนมีความสะดวกสบาย มีอุปกรณ์และสื่อการเรียนการสอนครบถ้วน  เป็นสภาพแวดล้อมทางกายภาพที่ส่งผลกระทบต่อการเรียน ซึ่งสภาพแวดล้อมทางการเรียนในห้องเรียนประกอบด้วย ห้องเรียนและอุปกรณ์ การจัดห้องเรียน สี เสียง แสงสว่าง สื่อการสอน และอุณหภูมิและการระบายอากาศห้องเรียนและอุปกรณ์ ได้แก่ พื้นห้อง ผนังห้อง ประตู หน้าต่าง ขนาดและพื้นที่ว่างภายในห้องเรียน โต๊ะ เก้าอี้ กระดานดำ อุปกรณ์ตกแต่งห้องเรียน เช่น แจกันดอกไม้ ภาพวาด เป็นต้น
                3.2) องค์ประกอบของสภาพแวดล้อมทางการเรียนด้านจิตภาพ                        
                จะต้องมีสภาพแวดล้อมการเรียนรู้สนับสนุนการเรียนรู้หลายด้าน โดยทำให้ผู้เรียนเกิดความประทับใจ เป็นตัวกระตุ้นผู้เรียนสนใจและเกิดแรงจูงใจในการเรียนเปลี่ยนเจตคติไปในทางที่ดี มีความพึงพอใจในการเรียนช่วยให้เกิดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน

                3.3) องค์ประกอบของสภาพแวดล้อมทางการเรียนด้านสังคม                        
                จะต้องมีสภาพแวดล้อมการเรียนรู้ที่ดีจะช่วยพัฒนาบุคลิกภาพของผู้เรียน  บรรยากาศที่อบอุ่นเป็นมิตร มีความเป็นประชาธิปไตย ยอมรับฟังความคิดเห็นซึ่งกันและกัน ตัดสินปัญหาด้วยเหตุผลต่าง ๆ เหล่านี้จะค่อย ๆ แทรกซึมเข้าไปในความรู้สึกนึกคิดของผู้เรียน สะสมทีละน้อยจนในที่สุดก็จะแสดงออกในลักษณะของบุคลิกภาพรูปแบบในการรับรู้ ตลอดจนค่านิยมต่าง ๆ ของผู้เรียน  โดยเฉพาะสภาพแวดล้อมในห้องเรียนผู้ที่มีอิทธิพลต่อการออกกฏระเบียบก็คือผู้สอน หากเชื่อผู้เรียนเป็นคนขยันมีความรับผิดชอบ การกำหนดกฎระเบียบจะมีลักษณะให้การสนับสนุน อำนวยความสะดวก และให้เสรีภาพ มีความเป็นประชาธิปไตย กฎระเบียบในลักษณะนี้ความสัมพันธ์จะเป็นมิตร มีความเป็นกันเอง มีความร่วมมือกัน ฟังความคิดเห็นกันและกัน เป็นต้น
                3.4) องค์ประกอบสภาพแวดล้อมการเรียนรู้ด้านเทคโนโลยี                        
                จะต้องมีสภาพแวดล้อมการเรียนรู้เป็นแหล่งทรัพยากรทางการเรียนรู้ได้หลากหลายจัดมุมสื่อการเรียนการสอนที่มีสื่อต่างๆ ที่เป็นความรู้ซึ่งรวมไปถึงคอมพิวเตอร์หนึ่งเครื่องที่เชื่อมอินเตอร์เน็ตได้ ทำให้ทั้งผู้เรียนและผู้สอนสามารถใช้เป็นแหล่งค้นคว้าหาความรู้เพิ่มเติมได้ตลอดเวลาที่ต้องการ เป็นการส่งเสริมการเรียนรู้ด้วยตนเอง ไม่ยึดติดอยู่เฉพาะความรู้ที่ได้จากผู้สอน    เทคโนโลยีเป็นสิ่งสำคัญต่อการเรียนรู้ในปัจจุบัน ดังนั้น จึงมีส่วนสำคัญในการเพิ่มประสิทธิภาพต่อการเรียนรู้ ซึ่งได้แก่ เทคโนโลยีคอมพิวเตอร์เทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร เป็นต้น เทคโนโลยีจึงเป็นมิติหนึ่งในการจัดสภาพแวดล้อมการเรียนรู้

4.)  ถ้านิสิตได้รับมอบหมายให้ออกแบบสภาพแวดล้อมการเรียนรู้ห้องปฏิบัติการทางวิทยาศาสตร์ นิสิตจะจัดสภาพแวดล้อมการเรียนรู้ ตามองค์ประกอบ 4 ด้านอย่างไร จงอธิบาย
                - 4.1) องค์ประกอบของสภาพแวดล้อมทางการเรียนด้านกายภาพ  จัดห้องเรียนให้มีแสงสว่างเพียงพอ มีบอร์ดอยู่มุมห้องที่ให้ความรู้ที่ควรรู้ของการปฏิบัติการวิทยาศาสตร์ ห้องมีการระบายและถ่ายเทอากาศได้ดี

มีอุปกรณ์การทดลองเพียงพอและครบถ้วนต่อจำนวนนิสิต

                  4.2) องค์ประกอบของสภาพแวดล้อมทางการเรียนด้านจิตภาพ ครูยิ้มแย้มแจ่มใส ไม่ตีสีหน้าเคร่งเครียดที่ทำให้นิสิตรู้สึกกดดัน และไม่กล้าถามเมื่อเกิดความสงสัย สร้างบรรยากาศในห้องที่ทำให้นิสิตสนุกที่จะทดลอง เข้าใจความแตกต่างระหว่างบุคคล สอนสิ่งที่ถูกเมื่อนิสิตทำผิดแทนการกล่าวว่ารุนแรง            
                 4.3) องค์ประกอบของสภาพแวดล้อมทางการเรียนด้านสังคม ครูผู้สอนสร้างกฎระเบียบที่ป้องกันการเกิดอันตรายจากสารเคมีและในขณะเดียวกันเพื่อให้นิสิตสนใจในการทดลอง ซึ่งในที่นี้จะต้องสร้างความสัมพันธ์ที่ดีกับนิสิตเพื่อให้นิสิตกล้าตอบกล้าแสดงความคิดเห็นที่ทำให้เรารู้ถึงความรู้ความเข้าใจของนิสิตว่ามีหรือถูกต้องมากน้อยเพียงใด เพื่อนำไปเป็นแนวทางในการปรับปรุงการเรียนการสอนที่เหมาะสม
                 4.4) องค์ประกอบสภาพแวดล้อมการเรียนรู้ด้านเทคโนโลยี มีอุปกรณ์ด้านเทคโนโลยีทางการทดลองที่สามารถให้นิสิตได้ฝึกฝนทักษะ หรือหาความรู้ในวิชาด้วยตนเองเมื่อเกิดความสงสัย อยากรู้อยากทดลอง ซึ่งจะทำให้นิสิตเกิดการเรียนรู้ด้วยตนเองนอกเหนือจากที่ครูสอน

5.)  แนวคิดเชิงทฤษฎีในการจัดสภาพแวดล้อมการเรียนรู้มีอะไรบ้าง จงอธิบาย
             - ประการที่หนึ่ง ได้แก่ แนวคิดเชิงปรัชญาการศึกษา

                ปรัชญาการศึกษาจะเป็นสิ่งบ่งชี้นโยบายในการจัดการศึกษา การจัดสภาพแวดล้อมการเรียนรู้จะต้องดำเนินไปให้สอดคล้องกับนโยบายนั้นๆ

                ประการที่สอง เแนวคิดเชิงทฤษฎีทางด้านจิตวิทยา  ได้แก่ จิตวิทยาการเรียนรู้ จิตวิทยาพัฒนาการ จิตวิทยาสังคม ตลอดจนจิตวิทยาในการทางานหลักการต่าง ๆ ทางด้านจิตวิทยานี้จะช่วยให้เข้าใจพัฒนาการของผู้เรียนในแต่ละวัย การเรียนรู้การรับรู้เกิดขึ้นได้อย่างไร สภาพแวดล้อมที่จะช่วยเอื้อให้เกิดการรับรู้และเรียนรู้ได้ดีควรเป็นอย่างไร

                ประการที่สาม แนวคิดเชิงทฤษฎีการสื่อสาร เนื่องจากการเรียนการสอนนั้นเป็นกระบวนการติดต่อสื่อสารหรือเป็นการสื่อความหมายระหว่าง ผู้เรียนกับผู้สอนหลักการต่างๆ ของการสื่อสารจะช่วยในการตัดสินใจเลือกสื่อหรือจัดสภาพแวดล้อมให้เหมาะสม เช่นหลักการที่ว่าการสื่อความหมายจะได้ผลดีต่อเมื่อผู้รับเกิดความเข้าใจตรงกันกับผู้ส่ง ดังนั้นผู้สอนควรทำอย่างไร จะใช้สื่อชนิดใด หรือจัดสถานการณ์อย่างไรจึงจะช่วยให้เกิดความเข้าใจและเกิดการเรียนรู้ในที่สุดแนวคิดเชิงทฤษฎีที่เกี่ยวข้องกับการจัด สภาพแวดล้อมการเรียนรู้

                ประการที่สี่ เป็นแนวคิดเชิงเทคโนโลยีการศึกษา เป็นแนวคิดเกี่ยวกับระบบการเรียนการสอนที่ไม่เพียงแต่อาศัยสื่อประเภทวัสดุอุปกรณ์เท่านั้น แต่ยังอาศัยเทคนิควิธีการตลอดจนแนวคิดต่างๆ เพื่อมาปรุงแต่งสภาพแวดล้อมการเรียนรู้ให้เป็นที่ น่าสนใจ หรือเร้าความสนใจของผู้เรียน

                ประการที่ห้า แนวคิดเชิงเออร์โกโนมิกส์ (ergonomics) ซึ่งเป็นการศึกษาเกี่ยวกับความสัมพันธ์ของมนุษย์กับสภาพแวดล้อมในการทำงาน G.F. McVey   แห่งมหาวิทยาลัยบอสตัน ได้ศึกษาค้นคว้าเกี่ยวกับ เออร์โกโนมิกส์และการจัดสภาพแวดล้อมการเรียนรู้มาเป็นเวลานานเพื่อค้นหาคำตอบว่า สภาพแวดล้อมการเรียนรู้ทางกายภาพลักษณะใดจึงจะเหมาะกับผู้เรียนในแต่ละระดับ เช่น ความกว้าง ความสูง ของโต๊ะ เก้าอี้ ขนาดของห้องเรียน ขนาดของห้องฉายการติดตั้งจอ ระบบเสียงในห้องเรียน ห้องฉาย สภาพแวดล้อมทางกายภาพต่างๆ เหล่านี้ควรมีลักษณะอย่างไรจึงจะเอื้ออำนวยความสะดวกสบาย ความปลอดภัยและการเรียนรู้อย่าง มีประสิทธิภาพสูงสุดแก่ผู้เรียน